जागतिक व्यापार युद्धाचा स्फोट !

१ नोव्हेंबर २०२५ पासून १००% अतिरिक्त आयात शुल्क लागू; जग हादरले…

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी जागतिक अर्थव्यवस्थेला हादरवणारा आणि चीनसोबतचे व्यापार युद्ध (Trade War) थेट उच्चांकावर नेऊन ठेवणारा अत्यंत कठोर निर्णय घेतला आहे. चीनच्या आयातीवर १ नोव्हेंबर २०२५ पासून तब्बल १०० टक्के अतिरिक्त टॅरिफ (आयात शुल्क) लावण्याची घोषणा ट्रम्प यांनी केली आहे.

हा निर्णय चीनने ‘रेअर अर्थ घटक’ आणि इतर महत्त्वाच्या उत्पादनांच्या निर्यातीवर नियंत्रण आणण्याच्या घोषणेला दिलेले थेट उत्तर मानले जात आहे. ट्रम्प यांच्या या अनपेक्षित आणि कठोर भूमिकेमुळे जगातील दोन सर्वात मोठ्या अर्थव्यवस्थांमधील तणाव आता टोकावर पोहोचला आहे.

सध्याच्या कराव्यतिरिक्त १००% टॅरिफ

डोनाल्ड ट्रम्प यांनी ‘ट्रुथ सोशल’ या त्यांच्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्मवर एक पोस्ट करून ही मोठी घोषणा केली. त्यांनी स्पष्ट केले की:

अतिरिक्त १००% कर: चीनकडून आयात होणाऱ्या वस्तूंवर सध्या जो कर (टॅरिफ) लागू आहे, तो तसाच राहणार असून, त्यावर अतिरिक्त १०० टक्के टॅरिफ १ नोव्हेंबर २०२५ पासून लागू होईल.
उद्देश: चीनने व्यापाराबाबत ‘असामान्य आक्रमक’ भूमिका घेतल्यामुळे आणि जागतिक बाजारपेठेत असंतुलन निर्माण करण्याची योजना आखल्यामुळे अमेरिकेला हे कठोर पाऊल उचलावे लागत आहे.
सॉफ्टवेअर निर्बंध: १००% टॅरिफसोबतच, अमेरिका सर्व महत्त्वाच्या सॉफ्टवेअरवर निर्यात नियंत्रण लागू करणार आहे.
चीनच्या ‘रेअर अर्थ’ निर्बंधाला प्रत्युत्तर

डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या या निर्णयामागे चीनने घेतलेला एक महत्त्वाचा आणि धक्कादायक निर्णय कारणीभूत आहे.

चीनचा आक्रमक पवित्रा: चीनने तंत्रज्ञान, इलेक्ट्रिक वाहन (EV) उत्पादन, संरक्षण उद्योग आणि सेमीकंडक्टर उत्पादनासाठी आवश्यक असलेल्या ‘रेअर अर्थ घटकां’च्या निर्यातीवर नियंत्रण वाढवण्याची योजना आखली आहे. या घटकांवर चीनचे जागतिक स्तरावर मोठे नियंत्रण आहे.
जागतिक अर्थव्यवस्थेवर परिणाम: चीनच्या या निर्बंधांमुळे जागतिक पुरवठा साखळी विस्कळीत होण्याची आणि अनेक देशांच्या तंत्रज्ञान उद्योगाला मोठा फटका बसण्याची भीती होती. याला ‘व्यापारी शत्रुत्व’ म्हणत ट्रम्प यांनी तातडीने प्रत्युत्तर दिले.
भारतावर ५०% टॅरिफची पूर्वीची घोषणा

बातमीनुसार, ट्रम्प यांनी यापूर्वी भारतावर ५० टक्के टॅरिफ लावण्याचा निर्णय घेतला होता. भारत आणि चीन दोघेही रशियाकडून मोठ्या प्रमाणात तेल खरेदी करत असल्याने, अमेरिका या दोन्ही देशांबाबत सक्त भूमिका घेत असल्याचे दिसत आहे. चीन हा रशियाकडून जगात सर्वात जास्त तेल खरेदी करणारा देश आहे.

तज्ज्ञांचा गंभीर इशारा आणि भेट रद्द होण्याची शक्यता

बाजारपेठेवर परिणाम: ट्रम्प यांच्या या घोषणेनंतर जागतिक वित्तीय बाजारपेठांमध्ये मोठी घसरण झाली असून, तज्ज्ञांच्या मते, दोन मोठ्या अर्थव्यवस्थांमधील या संघर्षामुळे जगातील सर्व बाजारपेठांना गंभीर परिणाम भोगावे लागू शकतात. महागाई वाढण्याची शक्यताही व्यक्त होत आहे.
ट्रम्प-जिनपिंग भेट रद्द? चीनचे अध्यक्ष शी जिनपिंग आणि डोनाल्ड ट्रम्प यांच्यात लवकरच नियोजित भेट होणार होती. मात्र, अमेरिकेने टॅरिफ लावल्यानंतर ही भेट रद्द होणार असल्याचे सूत्रांनी सांगितले आहे. ट्रम्प यांनीही जिनपिंग यांना भेटण्यात ‘कोणतेही कारण दिसत नाही’, असे म्हटले आहे.
आता चीन अमेरिकेच्या या १००% टॅरिफला प्रत्युत्तर म्हणून काय भूमिका घेतो आणि हे व्यापार युद्ध किती तीव्र होते, याकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष लागले आहे.