भर न्यायालयात हल्ला झाल्यावर सरन्यायाधीश गवई यांची पहिली प्रतिक्रिया; म्हणाले…

सरन्यायाधीश भुषण रामकृष्ण गवई हे सध्या भारताचे ५२ वे सरन्यायाधीश असून, त्यांच्या कार्यकाळात न्यायालयीन निर्णयांबरोबरच काही घटनांमुळे ते चर्चेच्या केंद्रस्थानी आले आहेत.

महाराष्ट्रातील अमरावती येथे जन्मलेले गवई हे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या विचारसरणीने प्रेरित घरातून आले आहेत.

त्यांचे वडील रा. एस. गवई हे समाजकारणी व माजी राज्यपाल होते. गवई यांनी नागपूर येथे वकिली करून न्यायव्यवस्थेत प्रवेश केला आणि बॉम्बे उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश, नंतर सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश, आणि अखेर १४ मे २०२५ रोजी देशाचे सरन्यायाधीश झाले.

दलित आणि बौद्ध समाजातून सर्वोच्च पदावर पोहोचलेले ते दुसरे न्यायमूर्ती ठरले. गवई हे संविधानिक मूल्ये, कायद्याचे राज्य आणि सामाजिक न्याय या तत्त्वांचे कट्टर समर्थक आहेत. त्यांनी राज्य सरकारांकडून केल्या जाणाऱ्या ‘बुलडोझर न्याय’ पद्धतीवर कठोर शब्दांत टीका केली आणि न्यायप्रणाली ही कायद्याच्या राजावर चालते, हे अधोरेखित केले. त्यांनी न्यायाधीशांनी संयम राखावा, निर्णयांमधूनच न्यायालयाचे विचार प्रकट व्हावेत, असा दृष्टिकोन मांडला आहे.

मात्र, त्यांच्या कार्यकाळात काही वादही निर्माण झाले. खजुराहो मंदिरातील मूर्ती पुनर्स्थापनेच्या प्रकरणात झालेल्या सुनावणीत त्यांनी “जा आणि तुमच्या देवतेला विचारा” असे वक्तव्य केले होते, ज्यामुळे काही लोकांनी धार्मिक असंवेदनशीलतेचा आरोप केला. गवई यांनी त्यानंतर स्पष्ट केले की त्यांचा उद्देश कुणाच्याही श्रद्धेला धक्का देण्याचा नव्हता आणि सर्व धर्मांचा सन्मान करणे हीच त्यांची भूमिका आहे.

काय म्हणाले गवई?

सोमवारी सर्वोच्च न्यायालयात एक धक्कादायक घटना घडली. सकाळच्या सत्रादरम्यान एका व्यक्तीने भारताचे सरन्यायाधीश गवई यांच्या दिशेने काहीतरी फेकण्याचा प्रयत्न केला. घोषणाबाजी करत असलेला तो व्यक्ती तात्काळ न्यायालयातील सुरक्षा कर्मचाऱ्यांनी अटक करून बाहेर नेला. या घटनेमुळे काही मिनिटांसाठी न्यायालयीन कार्यवाही थांबवावी लागली, मात्र नंतर सत्र पुन्हा सुरू करण्यात आले.

घटनेच्या वेळी उपस्थित वकिलांच्या मते, त्या व्यक्तीने “सनातन धर्म का अपमान नहीं सहेगा हिंदुस्तान” अशी घोषणा दिली. काही साक्षीदारांच्या म्हणण्यानुसार, त्याने सरन्यायाधीशांकडे चप्पल फेकण्याचा प्रयत्न केला, तर काहींच्या मते त्याने कागदाचा गुंडाळा फेकला होता. विशेष म्हणजे, तो व्यक्ती वकिलाच्या काळ्या कोटात परिधान करून आला होता.

या अनपेक्षित घटनेनंतरही सरन्यायाधीश गवई यांनी पूर्ण शांतता आणि संयम राखला. त्यांनी कोणताही गोंधळ न करता पुढील वकिलाला आपली बाजू मांडण्यास सांगितले आणि उपस्थितांना उद्देशून म्हणाले, “त्यामुळे विचलित होऊ नका, आम्हीही झालो नाही.” त्यांच्या या प्रतिक्रियेने न्यायालयीन शिस्त, स्थैर्य आणि संतुलनाचे उत्कृष्ट उदाहरण घालून दिले.