माघ शुद्ध दशमीच्या निमित्ताने श्रीक्षेत्र भंडारा डोंगरावर दर्शनासाठी लाखो भाविकांची गर्दी…

दै चालु वार्ता प्रतिनिधी
पुणे/देहू
बद्रीनारायण घुगे

माघ शुद्ध दशमी हा विश्ववंदनीय, जगद्गुरू संत तुकोबारायांचा अनुग्रह दिन, साक्षात्कार दिन. तुकोबाराय गंगा स्नानाला जात असताना वाटेत सद्गुरुरायांनी त्यांना गाठले, मस्तकी हात ठेवत भोजनासाठी पावशेर तुप मागितले. सदगुरुरायांनी राघवचैतन्य, केशवचैतन्य ही गुरुपरंपरा सांगत स्वतःचे नाव बाबाजी सांगत संत तुकोबारायांना ‘रामकृष्ण हरी’ हा सोपा मंत्र दिला. गुरूंचा अनुग्रह, साक्षात्कार झाला तो दिवस म्हणजे माघ शुद्ध दशमी. शके १५५४ (इ.स.१६६२) वारकरी संप्रदायात या माघ शुद्ध दशमीला अनन्य साधारण असे महत्त्व असून एक मोठी परंपरा आहे. म्हणूनच गेली ७१ वर्षे श्री क्षेत्र भंडारा डोंगरावर ‘अखंड हरिनाम सप्ताह, गाथा पारायण व कीर्तन महोत्सवाचे’ मोठ्या स्वरूपात आयोजन करण्यात येते. आज सुट्टीचा दिवस नसून देखील सकाळपासूनच महाराष्ट्राच्या कानाकोपऱ्यातून आलेल्या लाखो भाविकांनी तुकोबारायांच्या दर्शनासाठी मोठी गर्दी केली होती. दिवसभर दर्शनासाठी भाविकांची मंदिरापुढे मोठी रांग लागली होती. पहाटे काकड आरती संपन्न झाल्यानंतर श्री विठ्ठल-रखुमाई व जगदगुरू तुकोबारायांच्या मूर्तींना संत तुकाराम स. साखर कारखान्याचे संस्थापक, अध्यक्ष माजी खासदार नानासाहेब नवले, उपाध्यक्ष बापूसाहेब भेगडे, संचालिका ताराबाई सोनावणे, संचालक सुभाष राक्षे यांच्या शुभहस्ते अभिषेक करून महापूजा करण्यात आली.

महापूजा झाल्यानंतर सकाळच्या सत्रात जालना जिल्ह्यातील वाकुळणी येथील संतपीठाचे प्रमुख हभप नाना महाराज तावरे यांच्या सुमधुर रसाळ वाणीतून तालबद्ध, लयबद्ध असे ‘गाथा पारायण’ झाले. गेली २४ वर्ष हभप नाना महाराज तावरे हे या सोहळ्यात गाथा पारायणाचे व्यासपीठ नेतृत्व करीत आहेत. सकाळपासूनच पुणे जिल्ह्याच्या विविध भागातून विठ्ठल नामाचा गजर करत अनेक दिंड्या डोंगरावर आल्या होत्या. डोंगरावर आल्यानंतर सर्वच दिंड्यांनी मंदिराला प्रदक्षिणा घालून सभामंडपात ‘ज्ञानोबा माऊली – तुकाराम’ असा जयघोष केला.

दुपारी १२ वाजता महाराष्ट्रातील सुप्रसिद्ध व्याख्याते, प्रा. गणेश शिंदे व ‘सुर नवा – ध्यास नवा’ या लोकप्रिय कार्यक्रमाच्या विजेत्या, सुप्रसिद्ध गायिका सौ. सन्मिता शिंदे व सहकलाकारांचा जगद्गुरू तुकोबारायांच्या जीवनचरित्रावर आधारित ‘तुका आकाशा एवढा’ हा अभंगवाणीचा कार्यक्रम झाला. इंद्रायणीने तारलेली तुकोबारायांची गाथा, अवली जिजाईने तुकोबारायांसाठी घेतलेले कष्ट, बाळ वेषात साक्षात पांडुरंगाने आई जिजाऊंच्या पायातील काढलेला काटा, छत्रपती शिवाजी महाराज व तुकोबारायांची भेट असे तुकोबारायांच्या जीवन चरित्रातील विविध प्रसंगांचे प्रा. गणेश शिंदे यांनी आपल्या ओघवत्या शैलीत निरूपण करीत रसिक श्रोत्यांना मंत्रमुग्ध केले. सौ. सन्मिता शिंदे यांनी ‘वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे वनचरे’, ‘या शेजारणीने बरं नाही केले बया’, ‘बोलावा विठ्ठल.. पाहावा विठ्ठल’, रुखमाई रुसली कोपऱ्यात बसली’ अशा विविध अभंग रचना सादर करीत उपस्थित श्रोत्यांची दाद मिळवली.

दुपारी २ नंतर डॉ. रामचंद्र देखणे साहित्य कला प्रतिष्ठान प्रस्तुत डॉ. भावार्थ देखणे, श्री अवधूत गांधी, श्री अभय नलगे, श्री पांडुरंग पवार आदी ३५ कलावंतानी ‘बहुरूपी भारूडाचा’ बहारदार कार्यक्रम सादर केला. संत साहित्याचे गाढे अभ्यासक स्वर्गीय डॉ. रामचंद्र देखणे सरांनी २५०० पेक्षा जास्त या बहुरूपी भारुडाचे कार्यक्रम देशभरात सादर केले होते. देखणे सरांचा हाच वसा आणि वारसा पुढे चालवीत त्यांचे चिरंजीव डॉ. भावार्थ देखणे यांनी आज डोंगरावर सरांच्या पश्चात हा ५५ वा भारुडाचा कार्यक्रम सादर केला. या सर्व कलाकारांनी ‘दुर्लभ नर देह जाणा, शतवर्षांची गणना, ज्यामध्ये दुःख यातना, तुम्ही आठवा मधुसूदना, तुम्ही वासुदेव वासुदेव म्हणा,’ हे गीत गात वासुदेवाचे रूपक सादर केले. ‘बये दार उघड, बये दार उघड’ ही संत एकनाथांची कडकलक्ष्मीच्या रुपातील गीतरचना, संत तुकोबारायांचा ‘आम्ही गोंधळी, गोंधळी’ हा गोंधळ अशी विविध रूपके सादर करीत श्रोत्यांची दाद मिळविली. पखवाज, संबळ, तुतारी, दिमडी अशा १२ वाद्यांच्या साथसंगतीने या भारुडाच्या कार्यक्रमाला रंगत निर्माण केली.

आज सकाळ पासून ते रात्री ११ वाजेपर्यंत सर्व भाविकांना मसालेभात व बुंदी असा महाप्रसाद देण्यात येत असून हा महाप्रसाद संत तुकाराम सहकारी साखर कारखान्याच्यावतीने देण्यात येत आहे.

काल रात्री श्री क्षेत्र पंढरपूर येथील वासकर फडाचे प्रमुख मालक हभप श्री गुरु एकनाथ आबा वासकर महाराज यांची कीर्तन सेवा संपन्न झाली. ‘चंदनाचे हात पायही चंदन । परिसा नाहीं हीन कोणी अंग ॥ दीपा नाहीं पाठीं पोटीं अंधकार । सर्वांगे साखर अवघी गोड ॥ तुका म्हणे तैसा सज्जनापासून । पाहतां अवगुण मिळेचि ना’ या संत तुकाराम महाराजांच्या अभंगावर वासकर महाराजांनी निरुपण केले. कीर्तन प्रसंगी भोसरीचे माजी आमदार विलास लांडे, खेडचे माजी आमदार दिलीप मोहिते, कात्रज दुध संघाचे माजी चेअरमन बाळासाहेब नेवाळे, मावळ तालुका पंचायत समितीचे माजी सभापती निवृत्ती शेटे, मावळ तालुका भाजपा अध्यक्ष रवींद्र भेगडे, भंडारा डोंगर ट्रस्टचे अध्यक्ष बाळासाहेब काशीद, उपाध्यक्ष विजय सदाशिव बोत्रे आदी मान्यवर उपस्थित होते.

माघ शुद्ध दशमीच्या निमित्ताने होणारी लाखो भाविकांची गर्दी लक्षात घेऊन तळेगाव एम.आय.डी.सी. पोलीस स्टेशनच्या सर्व पोलीस कर्मचारी बंधूनी चोखपणे बंदोबस्त ठेवत डोंगराच्या पायथ्यालाच चार चाकी व दूचाकी पार्किंगची व्यवस्था करून पायथ्यापासून बसने सर्व भाविकांना डोंगरावर मंदिराजवळ सोडण्यात येत होते. खालुम्ब्रे येथील युवा उदयोजक श्री गणेश बोत्रे व देहूतील अभंग इंग्लिश मिडीयम स्कूल तर्फे भाविकांसाठी मोफत बस सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे.