सिमेंटच्या जंगलात नंदीबैल मालकाचे अस्तित्व धोक्यात पारंपारिक रूढी परंपरा नष्ट होण्याच्या मार्गावर…अण्णा जोगदंड.

दैनिक चालु वार्ता

पुणे शहर प्रतिनिधी विशाल खुणे
दि 14 सप्टें पिंपळे गुरव (चिंचवड )
नंदी बैल हा शिवाचे पवित्र वाहन म्हणून समजले जाते याला पांगुळ बैल ही म्हणतात . महाराष्ट्रात जुन्या परंपरा जपणारे नंदीबैलवाले हे भटकंती करून उदरनिर्वाह करणारी जमात आहे. बैलाचा खेळ दाखवून, भविष्य सांगून पोट भरणारी जमात आहे, नंदीवाले पाटी, ढवळा नंदीवाले, कोमटी नंदीवाले, भांडे विकणार नंदीवाले, या चार प्रकारात नंदीवाल्यांचा समाज विखुरला गेला आहे.

नंदीबैलाला रंगवून, सजवून, गावाच्या  घरोघरी अंगणामध्ये आणला जातो, संबळीचा सुर तर कधी कधी तुंणतूने किंवा ढोलकी वाजवून गुबू गुबू  असे म्हणत नागरिकाची करमणूक  करून रुढीपरंपरा जपतात. “महादेवाचा नंदी आला दारात ” असे म्हणत दारोदारी फिरतात, बऱ्याच महिला हळद-कुंकू वाहून नंदीबैलाचे पाय धुतात  व धान्य देतात त्यावेळेस मालकाच्या अज्ञेप्रमाणे नंदी बैल डोके खालीवर करतो व वलख म्हटले कि बैल नको नको म्हणतो , मोटवळे म्हणताच बैल गुडघे टेकून खेळतो , लहान मुलांच्या अंगावर अलगद पाय ठेवतो. माणसाप्रमाणे वागतो, हा नंदीबैल तेरा वर्षाचा असून 900 किलो वजन आहे, त्याला सांकेतिक भाषा शिकवली जाते,
यावेळी अण्णा जोगदंड म्हणाले की “सिमेंटच्या जंगलात माणुसकी लुप्त होत चालली आहे अशा जमातीला शहरी भागात पोटापुरते अन्नधान्य मिळणे कठीण झाले आहे. पारंपारिक कला, रूढी परंपरा जपल्या पाहिजेत नाहीतर पुढच्या तरुणाईला चित्रातूनच नंदीबैल बघावा लागेल” अशी खंत जोगदंड यांनी यावेळी व्यक्त केली.

नंदीबैल मालक भगवान कानडे म्हणाले की आम्ही वर्षभर भटकंती करत असतो, जवळपास चार-पाच जण एका नंदीबैला बरोबर फिरत असतो, यावेळी अक्कलकोट स्वामी, गजानन महाराज, शिर्डी, आळंदी करून आम्ही बालाजीला जाणार असल्याचे त्यांनी सांगितली. आमच्या पुढच्या पिढीचा शिक्षणा अभावी गंभीर प्रश्न निर्माण झाला आहे,आणि अन्नधान्य हि मिळानासे झाले आहे असे नंदी बैल मालक भगवान कानडे यांची व्यथा आहे़ . असे निदर्शनास आले .
त्या प्रसंगी आण्णा जोगदंड यांनी नंदी वाले यांना न्याय मिळावा अशी प्रतिक्रिया मनोभावे व्यक्त केली .